CNN TÜRK Ankara Temsilcisi Dicle Canova son kulis bilgilerini paylaştı; Ankara-Washington hattında İsveç’in NATO üyeliği, F-16 süreci, Irak, Suriye, İsrail eksenindeki gelişmelerden de ayrı tutulamaz ve tabi terörle mücadele en önemli unsur. Ama ben edindiğim izlenimleri ve önümüzdeki günlerde bizleri nelerin bekleyeceğini özetlemeye çalışayım.
Bir kere İsveç’in NATO üyeliğiyle ilgili iki ülkenin onayı gerekiyor. Birisi Türkiye, diğeri Macaristan. Ve şu sıralar her iki ülkenin parlamentoları da tatile girmiş vaziyette. TBMM 16 Ocak’a kadar çalışmayacak. Macaristan Parlamentosu da 19 Şubat’a kadar tatile girmiş vaziyette. Bu nedenle İsveç’in NATO üyeliğinin onaylanması için şubat ayının ortalarını beklemek gerekecek her iki ülkenin iç mevzuatı gereği.
TBMM’de ABD Başkanı Biden’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı 14 Aralık’ta telefon ile aramasından sonra yeni bir somut adım atıldı. Dışişleri Komisyonu’ndan İsveç’in üyelik protokolü geçti, kabul edildi. Şimdi Genel Kurul ayağında bekliyor. O sürecin sonrasında ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ı aramıştı hatırlayacaksınız.
Aslında ABD’nin beklentisi 31 Aralık’tan önce protokol onayının Meclis’ten geçmesi yönündeydi. Ancak Meclis’in işleyişi açısından bu mümkün olmadı. Şimdi 16 Ocak sonrasına gözler çevrilmiş vaziyette.
Benim edindiğim bilgiye göre; sürecin ABD’den F-16 alımına onay çıkmasıyla eş zamanlı yürütülmesi gündemde. Ancak kim, hangi adımı, hangi aşamada atacak bunlar halen Washington ile görüşülen konular. Yani senkronize adımların ne olduğu konusunda henüz anlaşılmış değil, öyle anlıyorum ben.
Biden’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’a telefon görüşmesinde verdiği net bir mesaj vardı. Onu hatırlatalım; F-16 ile ilgili gelişmeler konusunda olumlu bir bakış açısının olduğunu, bununla ilgili kongreye teklifini yapmaya hazır olduklarını vurgulamıştı. Dolayısıyla Meclis Genel Kurulu, İsveç ile ilgili protokolü onayladıktan sonra Biden’ın kongreye dönüp bazı somut mesajlar verebileceği konuşuluyor. Sonrasında ise Ankara’da Resmi Gazete süreci ve onayın NATO’ya bildirim aşaması olacak.
İşte kritik nokta şu;
* Amerikan yönetimi kongreye F-16 teklifini bu aşamalardan hangisinde sunacak?
* Biden’ın Meclis’te kabul görmesinden sonra kongreye mesaj vermesi Ankara için yeterli mi?
Çünkü yıllarca birçok konuda ABD yönetimi ‘Kongre üzerinde yetkimiz yok’, ‘Yönetim ayrı, kongre ayrı’ şeklinde bir üslup kullandı. Şimdi bunun her süretle ‘Kongreden çıkacak’ denmesi açıkçası çok da ikna edici bulunmuyor. Çünkü geçmişte asıl konuyla alakalı olmayan, belki yerel siyaset ile alakalı meselelerden de kongre süreçleri çok uzadı, onay alınamadı, ertelendi gibi birçok sıkıntılı mesele yaşandı. Bu nedenle benim izlenimim, Ankara’da önerilen takvim yeterli bulunmadı. Farklı formüller gündemde. Bunların Washington’a iletildiği biliniyor. Dolayısıyla ABD yönetiminin Meclis’teki Genel Kurul aşamasıyla birlikte bir somut adım atması yönünde beklenti var Ankara’da.
SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?
Türkiye F-16 modernizasyon kiti istiyor ve 40 F-16 verilmesini. Dolayısıyla bununla ilgili teklif ABD Dışişleri Bakanlığı’nın kongreye resmi bir mektup yazmasıyla iletilecek. Kongrede bununla ilgili, bugüne kadar gelen uygulamaya baktığımızda bir görüşmenin yapılması, değerlendirilmesi ve tartışma yaşanması beklenmiyor. İtiraz eden bir senatör varsa bu kayda geçiriliyor. Ama bir itiraz gelmezse kongreden otomatik olarak bu mevzunun kabul edildiği varsayılıyor ve bunun için de belli bir zaman aralığı var. İşte tüm bu süreç hangi takvimde yapılacak, ne zaman bu resmi yazı Dışişlerince kongreye iletilecek… Tüm bunlar Ankara-Washington hattında hala görüşülen konular. Temasların da şu sıralar sıklaşarak sürmesini bekliyoruz.
